Viski Yolculuğumuz Okyanus Ötesinde
Devam Ediyor
BOURBON WHISKEY
“Teksas”, “Red Kid” çizgi romanlarında Kızılderili’ye içirilen, alıştırılan ve
kendisine muhtaç bıraktıran bir içki vardı. Gırtlağı yanan ama yine içmek
isteyen Kızılderili, beyaz adama muhtaç kalırdı. Savaşarak Kızılderili’yi
yenemeyen beyaz adam, “Whiskey”
sayesinde zaferin tadını çıkarıyordu...
Bir
kaç aydır bu köşede İskoç viskilerini irdeleyip, onların ne denli zengin ve
popüler olduğunu anlatmıştım. Şimdi ise bir kıta atlayıp, kendi tarzlarıyla
viski dünyasında ben de varım diyen Amerikan viskilerini anlatmak istiyorum.
Birçok
içkinin buluşunda olduğu gibi bir papaz olan “Elijah CRAIG” ilk olarak Amerika’da viski üretimine başlar. Virginia’ya
bağlı “Bourbon” kasabasında viski
üretiminin merkezinde... 1785 yılında kurulan bu kasaba adını Fransız “Bourbon Ailesi”nden alır. Kendilerine
has viski üretimi yapan kasaba insanları 1795 yılında viskiye konulan yüksek
vergiler neticesinde viski isyanını başlatır. Bu olay sonucunda Amerika’ya göç
eden ve farklı yerlerde yaşayan birçok İrlandalı ve İskoç bu kasabaya
yerleşmeye başlar. Daha sonra Kentucky Eyaleti’ne bağlanan kasaba, günümüzde
viski üretiminde Amerika’nın bir numarası konumundadır.
 |
| Elijah CRAIG |
Amerikan
viskilerini diğerlerinden ayırt eden temel özellik içerdiği hububat
çeşitliğidir. Geleneksel yöntemlerle yapılan ve içerisinde fazlaca mısır bulunan
viskileri 1964 yılında Amerikan Senatosu tarafından yasalaştırılmıştır. Bu
bağlamda en az % 51 mısır ihtiva etmesi gerekirken bu oran en fazla % 80’e
ulaşabilir kılınmıştır. Bu yasaya göre üretilen ve en az % 51 mısır içeren
viskiler “Bourbon Whiskey” olarak
adlandırılabilir. Diğer hububat çeşitleri bu karışıma istenilen oranda
eklenebilir. Zira birçok firma ürettikleri viskilerde bu reçeteyi istedikleri
gibi uygularlar. Bu şekilde mısır çoğunluğunda üretilen viskide mısır tatlılık
verirken, buğday daha hafif olmasını sağlıyor, çavdar ise ekşilikle eşlik
ediyor. Yasaya maruz kalmış diğer Amerikan viskileri ise Çavdar viskisi (% 51 Çavdar) Malt çavdar viskisi (% 51 Maltlaştırılmış Çavdar) Buğday
viskisi (% 51 Buğday) içermek
zorundadır. Ama piyasada edinebileceğimiz ve çok popüler olan ürünler genelde “Bourbon Whiskey” sınıfındadır. Tüm bu
özelliklerin yanı sıra yasalarla korunan ve üretimde ciddi bir farklılık
oluşturan bir diğer etken ise “Blended
Whiskey” ve “Straight Whiskey”
farkları. Sadece tek hububat çeşitine bağlı kalarak üretilen viski “Straight”, değişik hububat çeşitlerini
barındıran viski çeşidi “Blended”
olarak adlandırılır. Ayrıca mısırdan geriye kalan kısma diğerlerinden daha
fazla buğday giriyorsa bu tür’e “Wheat
Bourbon” denir.
Yapım
aşamasında diğer dünya viskilerinden kendisi ayıran bir özellik de bulunduğu
fıçı ve fermente ediliş şeklidir. Ak meşe fıçılarında en az iki yıl
dinlendirilmeleri gerekiyor. Ayrıca bu fıçıların içleri kömürleşinceye kadar
yakılıp, içerken hissettiğimiz o kömürümsü tadı bizlere sağlıyor. İçtiğimiz “Bourbon Whiskey” karakterini bu
fıçılardan alıyor. Bu tür fıçıların Bourbon’a kattığı bir başka özellik ise
viskinin İskoç viskilerinin aksine daha koyu bir renge sahip olması.
Bir
Amerikan viskisini İskoç’tan ayırt etmenin öyle çok uzmanlık gerektirecek bir
tarafı da yok aslında. Bir markete gittiğimizde raflarda bulunan viskilere
bakarak bunu rahatça anlayabiliriz. İskoçlar viski’nin yazılışında “Whisky” olarak yazım yaparken, Amerikan
viskilerinde “Whiskey” olarak yazım
karşımıza çıkar. Sadece bir istisna dışında...
Amerika’da üretilen ve çok ciddi bir tarihe sahip “Maker’s Mark” şişesine “Whisky”
olarak yazma gereği duymuş ve günümüzde bu hala böyledir.
 |
| Whisky |
Teknik
anlamda farklar ve yapılış düsturları böyleyken tad, koku ve içiliş tarzı ile
alakalı söyleyeceklerim İskoç viskiye nazaran az da olsa, hiç de yabana atılcak
cinsten değil. “Blended” bir İskoç
viski veya bir “Single Malt” ile
alakalı bir şeyler karalayacak olsam, onu anlatmakta elbet güçlük çekerdim ama
bourbon’larda bu iş o kadar uzun değil. İskoç viskilerdeki karakter ve derinden
gelen kokular Amerikan viskilerinde yok. Bu şu demek değil, “bu viski tatsız ve ya damakta bir şey
bırakmıyor” manasında bakmamak lazım olaya. Sadece o kadar zengin değil.
Ama onu özel kılanda mısır’ın verdiği tatlımsı tad, buğday ile hafiflemiş içim
kolaylığı ve çoğu Amerikan viskisinde karşımıza çıkan hafif ekşilik. Sek içilme
gibi bir tabu’su da yok. En çok tercih edilen karışımların başında kola ile
içilmesi geliyor. Bol buz ve uzun bardaklarda tüketimi de bir hayli fazla.
Hatta votka’nın işkencecisi enerji içecekleri de Amerikan viskisini kıskacına
almış durumda. Enerji içeceği ile karıştırıp içen de hayli fazla.
Amerika’da
yaşayan insanların Kanada ve İskoç viski tüketimi Amerikan viskilerine nazaran
daha çok olması ayrıca ilginç bir anektod. Ancak dünya genelinde Amerikan
viskilerinin satışına baktığımızda oldukça yüksek olduğunu görüyoruz. Son
dönemde Amerika’nın en ünlü viski markalarından “Jim Beam”i Japonların alması rekabete yeni boyut kazandırmadı
değil. Yeni patronlarıyla önümüzdeki dönemlerde farklı işlere girecekler ve Amerikan
viski pazarını kızıştıracak gibiler.
Gelelim
bu dünyanın yıldızlarına. Elbette onca çeşidi anlatmak için ne sayfamız ne de
zamanımız var, en popüler bir kaç Amerikan viskisinden bahsetmek isterim. En
popüler olarak karşımıza çıkacak olan marka “Jim BEAM”. “Bourbon”
kasabasının ilk üreticilerinden olan çiftçi “Jacop BEAM” tarafından 1795’te ilk fıçı viskisini üretir. Günümüzde
en fazla satan “Bourbon Whiskey”
konumundadır. Üretimde 7 çeşidi bulunurken piyasada kolaylıkla bulabileceğimiz
sadece 2 çeşidi vardır. Bunlar “Jim Beam
White” 4 yıllık ve “Jim Beam Black”
8 yıllıktır.
“Maker’s Mark” ise bir başka Amerikan
yıldızdır. Marketlerde pek bulunması mümkün değildir. Ama Bourbon meraklısı
birinin evinde bir şişe bulunması gerken bir markadır. “Jim Beam” kurucusu çiftçi “Jacop”
ile viski yasağı zamanında gecenin birinde kaçak viski yaparken yakalanmış ve
hapis yatmış bir kurucusu olan şirket, ilk fabrikasını 1953’te kurmuş. Günümüze
kadar Amerikan viskisi denilince akla gelen bir kaç firmadan biridir. İlginç
şişesi viski konduktan sonra mum ile kaplanarak kapatılır ve müşteirisine böyle
ulaşır. Damıtımevinde çok hassas bir evre geçiren viskileri nem sıcaklık
oranına göre sürekli yer değiştirir. 12-15 sene yıllandırıldığı söylenir ve bu
konuda kesin bir bilgi de yoktur. En iyi butik bourbon olarak lanse edilir. “Maker’s Mark 46” diye bir ürünleri de
bulunmaktadır. “Four Roses” göze
çarpan ve fiyat performans açısından etkileyici bir seçim. Kentucky’de kurulan
köklü bir viski uygun fiyatı ve diğerlerine nazaran içiş konforu ile tercih
edilebilecekler arasında. 1884’lere dayanan tarihi ve yapım aşamasında daha
özel üretim olan “Small Batch”
uygulamasıyla bulundurulabilecekler listesinde yer alabilir.
Yazıda
ağırlıklı olarak “Bourbon Whiskey”ye
yer verdim. Amerikan viskileri başlığı altında sadece “Bourbon” yazmak bir diğer efsaneye haksızlık etmek olur, biliyorum.
Bahsettiğim türün namı dünyayı sarmışken onu atlamadım, merak etmeyin. “Jack Daniel’s”dan bahsediyorum.
Kendisini “Tennesse Whiskey” olarak
tanımlayan ve bourbon sınıfına girmediğini üstüne basa basa söyleyen bu tür
ayrı bir yazının konusu. Uzunca anlatıp, tarihini irdelemek gerek. O yüzden bir
başka “Banquet Magazine” sayısında
efsane Amerikalıya yer vereceğim.
Amerikan
viskilerine değinmeye çalıştım. Viski dünyasının renkleri onlar. Yazımı
bitirirken “Bourbon” ile alakalı
kendi özlü sözümü de paylaşmak isterim sizlerle. “Bir Bourbon’dan daha iyi bir şey varsa o da, bol buzlu bir Bourbon’dur.”
Viskiniz koyu, buzunuz bol olsun. Afiyet olsun.
